شکیات نماز

شکیات نماز 23 قسم است: هشت قسم آن شک هائى است که نماز را باطل مى کند و به شش قسم آن نباید اعتنا کرد، و نه قسم دیگر آن صحیح است.

شک هاى باطل

اول ـ شک در شماره رکعت هاى نماز دو رکعتى مثل نماز صبح و نماز مسافر، ولى شک در شماره رکعت هاى نماز مستحب دو رکعتى و نماز احتیاط نماز را باطل نمى کند.
دوم ـ شک در شماره رکعت هاى نماز سه رکعتى.
سوم ـ آن که در نماز چهار رکعتى شک کند که یک رکعت خوانده یا بیش تر.
چهارم ـ آن که در نماز چهار رکعتى پیش از تمام شدن سجده دوم، شک کند که دو رکعت خوانده یا بیش تر (تفصیل این مسأله در صورت چهارم در مسأله 1208).
پنجم ـ شک بین دو و پنج یا دو و بیش تر از پنج.
شـشم ـ شک بین سه و شش یا سه و بیش تر از شش.
هفتم ـ شک در رکعت هاى نماز که نداند چند رکعت خوانده است.
هشتم ـ شک بین چهار و شش یا چهار و بیش تر از شش، پیش از تمام شدن سجده دوم. ولى اگر بعد از سجده دوم شک بین چهار و شش یا چهار و بیش تر از شش براى او پیش آید، احتیاط واجب آنست که بنابر چهار بگذارد و نماز را تمام کند، بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد و نماز را هم دوباره بخواند. مى تواند هم نماز را بشکند و از سر بگیرد.
مسأله 1175 ـ اگر یکى از شک هاى باطل براى انسان پیش آید ،مى تواند نماز را به هم بزند، بهتر آنست که به قدرى فکر کند که صورت نماز به هم بخورد، یا از پیدا شدن یقین یا گمان نا امید شود.

شک هائى که نباید به آن ها اعتنا کرد:اول ـ شک در چیزى که محل آوردن آن گذشته است، مثل آن که در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه.
د و م ـ شک بعد از سلام نماز.
ســوم ـ شک بعد از گذشتن وقت نماز.
چهارم ـ شک کثیر الشک ،یعنى کسى که زیاد شک مى کند.
پنجـم ـ شک امام در شماره رکعت هاى نماز، در صورتى که مأموم شماره آن ها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتى که امام شماره رکعت هاى نماز را بداند.
ششـم ـ شک در نماز مستحبى

شک هاى صحیحمسأله 1208 ـ در نه صورت، اگر در شماره رکعت هاى نماز چهار رکعتى، شک کند، باید فوراً فکر نماید. پس اگر یقین یا گمان به یک طرفِ شک پیدا کرد، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند. وگرنه به دستورهائى که گفته مى شود، عمل نماید و آن نه صورت از این قرار است:
اول ـ آن که بعد از سر برداشتن از سجده دوم شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت، که باید بنا بگذارد سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند، و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به دستورى که بعداً گفته مى شود به جا آورد.
دوم ـ شک بین دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم که باید بنا بگذارد چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند، بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند.
سوم ـ شک بین دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم که باید بنا بر چهار بگذارد، بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته به جا آورد.
چهارم ـ شک بین چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم که باید بنا بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند، بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد، ولى اگر بعد از گفتن ذکر، و پیش از سر برداشتن از سجده دوم، یکى از این چهار شک، براى او پیش آید ،بنابر احتیاط واجب باید به دستور همان شک عمل کند، و نماز را هم دوباره بخواند.
پنجم ـ شک بین سه و چهار، که در هر جاى نماز باشد، باید بنابر چهار بگذارد و نماز را تمام کند، بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به جا آورد.
ششم ـ شک بین چهار و پنج در حال ایستادن که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به جا آورد، بنا بر احتیاط واجب باید دو سجده سهو هم براى قیام بیجا بنماید.
هفتم ـ شک بین سه و پنج در حال ایستادن که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد، دو رکعت نماز احتیاط ایستاده به جا آورد. بنابر احتیاط واجب باید دو سجده سهو هم براى قیام بیجا بنماید.
هشتم ـ شک بین سه و چهار و پنج در حال ایستادن، که باید بنشیند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز، دو رکعت نماز احتیاط و بعد دو رکعت نشسته به جا آورد . بنابر احتیاط واجب باید دو سجده سهو هم براى قیام بیجا بنماید.
نهم ـ شک بین پنج و شش در حال ایستادن که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد، دو سجده سهو به جا آورد، و بنابر احتیاط واجب باید دو سجده سهو دیگر براى ایستادن بیجا بنماید.
مسأله 1209 ـ اگر یکى از شک هاى صحیح براى انسان پیش آید و به وظیفه شک عمل ننماید، بلکه از سر بگیرد ،چنانچه پیش از انجام کارى که نماز را باطل مى کند ،مثل رو گرداندن از قبله، نماز را از سر گیرد ،نماز دومش هم باطل است. اگر بعد از انجام کارى که نماز را باطل مى کند، مشغول نماز شود ،نماز دومش صحیح است.
مسأله 1210 ـ اگر یکى از شک هائى که نماز احتیاط براى آن ها واجب است در نماز پیش آید، چنانچه انسان نماز را تمام کند و بدون خواندن نماز احتیاط نماز را از سر بگیرد. پس اگر پیش از انجام کارى که نماز را باطل مى کند، نماز را از سر گرفته ،نماز دومش هم باطل است، اگر بعد از انجام کارى که نماز را باطل مى کند، مشغول نماز شده، نماز دومش صحیح است.
مسأله 1211 ـ وقتى یکى از شک هاى صحیح براى انسان پیش آید، چنانکه گفته شد، باید فوراً فکر کند، ولى اگر چیزهائى که به واسطه آن ها ممکن است یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا شود، از بین نمى رود، چنانچه کمى بعد فکر کند، اشکال ندارد، مثلاً اگر در سجده شک کند ،مى تواند تابعد از سجده فکر کردن را تأخیر بیندازد.
مسأله 1212 ـ اگر اول گمانش به یک طرف بیش تر باشد، بعد دو طرف در نظر او مساوى شود، باید به دستور شک عمل نماید. اگر اول دو طرف در نظر او مساوى باشد و به طرفى که وظیفه اوست بنا بگذارد، بعد گمانش به طرف دیگر برود، باید همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند.
مسأله 1213 ـ کسى که نمى داند گمانش به یک طرف بیش تر است یا هر دو طرف در نظر او مساویست، باید طبق حالت سابق خود عمل نماید.
مسأله 1214 ـ اگر بعد از نماز بداند که در بین نماز حال تردیدى داشت که مثلاً دو رکعت خوانده یا سه رکعت و بنا را به سه گذاشته، ولى نداند که گمانش به خواندن سه رکعت بوده، یا هر دو طرف در نظر او مساوى بوده، باید نماز احتیاط را بخواند.
مسأله 1215 ـ اگر موقعى که تشهد مى خواند، یا بعد از ایستادن شک کند که دو سجده را به جا آورد یا نه، و در همان موقع یکى از شک هائى که اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفاق بیفتد صحیح مى باشد، براى او پیش آید، مثلاً شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت ،چنانچه به دستور آن شک عمل کند ،نمازش صحیح است.
مسأله 1216 ـ اگر پیش از آن که مشغول تشهد شود، یا پیش از ایستادن، شک کند که دو سجده را به جا آورده یا نه، و در همان موقع یکى از شک هائى که بعد از تمام شدن دو سجده صحیح است، برایش پیش آید ،نماز باطل است.
مسأله 1217 ـ اگر موقعى که ایستاده بین سه و چهار یا بین سه و چهار و پنج شک کند و یادش بیاید که دو سجده از رکعت پیش به جا نیاورده، نمازش باطل است.
مسأله 1218 ـ اگر شک او از بین برود و شک دیگرى برایش پیش آید، مثلاً اول شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت، بعد شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، باید به دستور شک دوم عمل نماید.
مسأله 1219 ـ اگر بعد از نماز شک کند که در نماز مثلاً بین دو و چهار شک کرده یا بین سه و چهار، واجب است که به دستور هر دو عمل کند، بنابر احتیاط واجب نماز را هم دوباره بخواند. مى تواند که نماز را بشکند و بعد از شکستن از سر بگیرد.
مسأله 1220 ـ اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز شکى براى او پیش آمده، ولى نداند از شک هاى باطل بوده یا از شک هاى صحیح و اگر از شک هاى صحیح بوده ،کدام قسم آن بوده است، باید دو رکعت نماز احتیاط ایستاده، و دو رکعت نشسته و دو سجده سهو به جا آورد، و نماز را هم دوباره بخواند و مى تواند که نماز را بشکند و بعداً از سر بگیرد.
مسأله 1221 ـ کسى که نشسته نماز مى خواند، اگر شکى کند که باید براى آن یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بخواند، باید دو رکعت نشسته به جا آورد، اگر شکى کند که باید براى آن دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند، باید دو رکعت نشسته به جا آورد.
مسأله 1222 ـ کسى که ایستاده نماز مى خواند، اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ایستادن عاجز شود، باید مثل کسى که نماز را نشسته مى خواند و حکم آن در مسأله پیش گفته شد، نماز احتیاط را به جا آورد.
مسأله 1223 ـ کسى که نشسته نماز مى خواند، اگر موقع خواندن نماز احتیاط بتواند بایستد، باید به وظیفه کسى که نماز را ایستاده مى خواند عمل کند.